Σκοπός του μαθήματος είναι η παράλληλη ανάπτυξη δυο διακριτών αλλά και αλληλοσυμπληρούμενων επιστημονικών αντικειμένων: της Διεθνούς και της Συγκριτικής Πολιτικής Οικονομίας, η δεύτερη σε ότι αφορά την ευρωπαϊκή της διάσταση. Η μεν Διεθνής Πολιτική Οικονομία (ΔΠΟ) αποτελεί πλέον ένα από τα βασικότερα υποαντικείμενα των Διεθνών Σχέσεων και εξετάζει την υπερεθνική διάσταση των πολιτικών και οικονομικών φαινομένων στη διάρθρωση των διεθνών σχέσεων. Η Συγκριτική Πολιτική Οικονομία (ΣΠΟ) αποτελεί έναν λιγότερο ανεπτυγμένο αλλά ταχύτατα αναπτυσσόμενο επιστημονικό κλάδο, που συνδυάζει επιστημολογικά εργαλεία από την πολιτική οικονομία και την συγκριτική πολιτική.

Επιμέρους ζητήματα που αναλύονται στο μάθημα:

-βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις της Διεθνούς και της Συγκριτικής Πολιτικής Οικονομίας (φιλελευθερισμός, Μαρξισμός, οικονομικός εθνικισμός, Μοντέλα Καπιταλισμού κτλ.)

-Παγκοσμιοποίηση. Υπερεθνικές οικονομικές και πολιτικές διαστάσεις

• διεθνοποίηση παραγωγής,
• εξωχώριες εταιρείες,
• offshoring και outsourcing,
• διεθνείς αλυσίδες παραγωγής και αξίας,
• χρηματιστικοποίηση (financialization),
• εθνικές επιπτώσεις στις κυβερνήσεις για άσκηση αυτόνομων οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών

– Μοντέλα Καπιταλισμού (Συντονισμένες Οικονομίες Αγοράς- Φιλελεύθερες Οικονομίες Αγοράς, επιπλέον Μοντέλα Καπιταλισμού, για παράδειγμα Μεσογειακό Μοντέλο Καπιταλισμού, κτλ)

-Θεσμικά και άλλα πολιτικοοικονομικά κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη για την κατηγοριοποίηση κρατών ή ομάδων κρατών σε διαφορετικά Μοντέλα Καπιταλισμού

-Παγκόσμιο εμπορικό καθεστώς και οι θεσμικές και πολιτικές του εκφάνσεις

-Παγκόσμιο και εθνικά χρηματοοικονομικά συστήματα

-Αιτίες και χαρακτηριστικά των χρηματοοικονομικών κρίσεων

-Εθνικά πρότυπα πολιτικών απόκρισης στις οικονομικές κρίσεις

-Ο ρόλος του κράτους στην αντιμετώπιση ή την επιδείνωση των κρίσεων

-Το ζήτημα του παγκόσμιου χρέους και οι εθνικές τους διαστάσεις

-Διεθνής οικονομική ανάπτυξη

-Διεθνείς και εθνικές οικονομικές ανισότητες

-Διεθνής και ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση και αλληλεπιδράσεις της με τις εθνικές δομές διακυβέρνησης

Το ελληνικό πολιτικό σύστημα και οι εξελίξεις στην ελληνική πολιτική από το τέλος του β παγκοσμίου έως τις μέρες μας, με έμφαση στην περίοδο μετά το 1974 και σύντομες αναφορές στις προγενέστερες περιόδους. Οι παράμετροι, συντελεστές, πρωταγωνιστές, όπως και επίδικα ζητήματα και οι εξελίξεις στην ελληνική πολιτική ζωή

 

Το κοινωνικό-πολιτικό-κομματικό φάσμα των περιόδων 1830-1909, 1909-1936, 1936-1950, 1950-1967, 1967-1974 εξετάζεται με ‘εισαγωγική συντομία και περιληπτικότητα’ με συγκεντρωτικές αναλύσεις των κομμάτων και του πολιτικού συστήματος. Η περίοδος 1974-2010 αποτελεί το κύριο αντικείμενο του μαθήματος. Με ιδιαίτερες αναφορές στο θεσμικό πλαίσιο, το (δι-)κομματικό σύστημα και τον εκλογικό ανταγωνισμό. Ειδικές αναφορές σε εκλογικές αναμετρήσεις (εθνικές, ευρωπαϊκές και τοπικές) και φυσικά στα κύρια-μεγάλα-κυβερνητικά (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ), τα μεσαίου μεγέθους (τα οποία είχαν μια σταθερή και σχετικά ισχυρή εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο), και τα μικρά (με ισχνή κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, για λίγες συνόδους) κόμματα, ενώ επίσης θα συζητηθεί το διφυές του συστήματος ανάμεσα σε πολυκομματικό ανταγωνισμό σε θεσμικό επίπεδο και δικομματικό ως προς το τελικό αποτέλεσμα.. Το μάθημα θα συνεχιστεί με αναφορές στην σταθερότητα και εδραίωση δημοκρατικών δομών και μηχανισμών, τις σχέσεις κράτους-κοινωνίας και ομάδων συμφερόντων, τις σχέσεις κράτους-εκκλησίας κλπ. Ως έπος ειπείν θα υπάρξεικαι μία κατάτμηση με βάση και τις κυβερνητικές περιόδους (1974-81, 1981-89, 1989-93, 1993-96, 1996-2004, 2004-09).

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η εισαγωγή στις έννοιες του πολιτικού και του κομματικού συστήματος, όρους στους οποίους εδράζεται το επιστημονικό πεδίο της συγκριτικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό, στόχος του διδάσκοντα αποτελεί η εξοικείωση με τις βασικές έννοιες που αφορούν στα είδη των πολιτικών συστημάτων (δημοκρατικά, αυταρχικά συστήματα), στη λειτουργία ενός πολιτικού συστήματος (κυριαρχία, εξουσία, αντιπροσώπευση), στους παράγοντες που το διαμορφώνουν και στις κυρίαρχες αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους, όπως η αλληλεπίδραση ανάμεσα σε κυβερνώντες-κυβερνώμενους, οι συνέπειες της διάκρισης εξουσιών, τα χαρακτηριστικά του πολιτεύματος. Στο δεύτερο στάδιο θα εξεταστούν τα βασικότερα  κομματικά και εκλογικά συστήματα, τα χαρακτηριστικά, οι παράγοντες που συντελούν στη διαμόρφωσή τους και οι αλληλεπιδράσεις ανάμεσά τους. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων θα παρουσιαστούν και θα εξεταστούν τα βασικά πολιτικά συστήματα των χωρών της Δυτικής Ευρώπης και των ΗΠΑ, ενώ θα αναλυθεί διεξοδικά και το ελληνικό πολιτικό σύστημα από το 1974 και έπειτα.